Samen herdenken ondersteunt het rouwproces
Na het verlies van een dierbare heeft ieder mens zijn eigen unieke manier van rouwen en omgaan met het verdriet. Samen delen, stilstaan bij het verlies en praten over je ervaring is ontzettend belangrijk in dit proces. Toch gebeurt het tegenwoordig steeds vaker dat een nabestaande na verloop van tijd alleen of in een kleine sociale kring dit verlies met zich mee draagt. En ook als er wel genoeg sociale steun voor handen is, wil het nog wel eens gebeuren dat men na verloop van tijd nauwelijks nog over de overleden dierbare praat. Fokkelien Reitsma van Declamo, professioneel spreker bij uitvaartplechtigheden, merkte in gesprekken met nabestaanden hoe belangrijk het is om juist op een later moment nog eens stil te staan bij het verlies.
Sinds 2004 organiseert Fokkelien collectieve herdenkingsdiensten voor nabestaanden, en vanaf het begin was duidelijk hoe groot de behoefte hieraan is. “Toen we nabestaanden uitnodigden voor het herdenken van hun dierbare tijdens een georganiseerde dienst, werden we overweldigd door geïnteresseerden. Al snel bleek dat we moesten gaan splitsen en meerdere diensten nodig hadden, want we wilden graag een intieme setting behouden en geen massale bijeenkomst. Op die manier is er voldoende tijd en aandacht voor iedereen,” vertelt Fokkelien.
Grote behoefte aan herdenken
Per jaar zijn er meerdere herdenkingsdiensten. Tijdens de dienst wordt gesproken over het rouwproces, is er live muziek en na afloop is er een koffiemoment. Fokkelien: “Ongeveer een jaar na het overlijden benaderen we de nabestaanden, en kunnen ze zich aanmelden voor een herdenkingsdienst. We komen samen met een kleine groep en na een muzikale bijdrage houden we een korte overdenking. Daarin staan we stil bij het ervaren van verlies en wat rouwen voor ons betekent. Vervolgens komt een nabestaande van iedere overledene naar voren en plaatst een roos in een vaas, terwijl de naam van hun overleden dierbare wordt genoemd. Dit is altijd een heel bijzonder moment. Die naam die hen zo dierbaar en vertrouwd is, klinkt hier weer. In combinatie met de live gezongen liederen is dit een waardig en respectvol moment van herdenken.”
Gevoel van saamhorigheid
De doden in groepsverband herdenken, zoals bij de Dodenherdenking op 4 mei, zien we in Nederland terug in allerlei vormen. De aandacht, erkenning en sociale verbondenheid kunnen voor nabestaanden een grote steun betekenen in het proces van verlies en rouw. Fokkelien bevestigt dit: “Samenkomen en samen delen in tijden van verdriet heeft een positief effect op het rouwproces. Dat zie je al vlak na het verlies tijdens de uitvaartplechtigheid. Maar ook een jaar na dato kan samenkomen en herdenken met geliefden een grote steun zijn. Daar komt bij, dat het ontmoeten van lotgenoten erg waardevol is. Ook al gaat iedereen op zijn eigen manier en op zijn eigen tempo om met verlies, er zijn ook overeenkomsten. En dat met elkaar delen is troostend.”
Herdenkingsdiensten hopelijk snel weer van start
Al met al is het voor Fokkelien duidelijk dat ze door het organiseren van deze diensten een belangrijke ondersteuning bieden in het rouwproces van nabestaanden. “Zodra het kan, gaan we weer herdenkingsdiensten organiseren. Tot die tijd hebben vergeten wij de nabestaanden niet. Voor het bieden van een klein beetje troost ontvangen zij het gedicht “Als ik je naam …” gedrukt op een bewaarkaart. Ook al zijn de herdenkingsdiensten nu niet mogelijk vanwege COVID-19, de uitvaartplechtigheid organiseren we zo goed mogelijk. Gelukkig is er weer steeds meer mogelijk, al is fysieke nabijheid nog steeds lastig. We doen wat we kunnen. Voor mij is het duidelijk dat het vooral belangrijk is dat we in contact blijven. Luisteren naar hun verhaal, het verhaal over die ene, hen zo dierbare, persoon. Daar samen woorden aangeven, dat is troostend.”
